آیا خال‌ها به ژنتیک ربط دارند؟

خال صورت

داشتن خال امری بسیار شایع است، به ویژه در افرادی که پوست روشن دارند. خال‌ها رشد بیش از حد سلول‌هایی از پوست هستند که آنها را ملانوسیت می‌نامیم، اما فاکتورهای ژنتیکی دخیل در تکوین آنها به خوبی شناخته نشده اند. هرچند خال‌ها، مانند تومور‌ها رشد بیش از حد سلول‌ها محسوب می شوند، تقریبا اغلب غیرسرطان زا (خوش خیم) هستند. شاید به خاطر اینکه بیشتر خال‌ها خوش خیم هستند، دانشمندان آنها را به میزان زیاد مطالعه نکرده اند و اطلاعات زیادی در مورد ژنتیک آنها شناخته نشده است. به نظر می‌رسد که تعداد مشابهی خال در افرادی نسل‌های مختلف یک خانواده ایجاد می‌شود، پس به نظر می‌رسد که تمایل به ایجاد خال ارثی باشد، اما الگوی وراثت آن کاملا مشخص نشده است. 

بیشتر خال‌ها روی بخشی از بدن هستند که در معرض خورشید قرار می‌گیرند (تشعشع رادیواکتیو)، و تعداد خال‌ها در افراد پس از مواجهه‌ی بیشتر با خورشید بیشتر می‌شود. شروع ایجاد خال اغلب به کودکی برمی‌گردد. این خال‌ها را خال‌های اکتسابیِ ملانوسیتی می‌نامند (و شامل زیرمجموعه‌ی خال‌های اپیدرمی می‌شود). خال‌های جدید زمانی ظاهر می‌شوند که سطح هورمون‌ها تغییر می‌کنند، نظیر نوجوانی و بارداری. طی دوره زندگی یک فرد، ظاهر خال‌ها تغییر می‌کند، ممکن است روی آن مو روییده و اندازه و شکل، تیرگی، سایه آنها تغییر کند و یا ناپدید شوند. نوزادان و کهن سالان خال‌های کمتری دارند.

گاهی خال‌ها در زمان تولد یا طی نوزادی وجود دارند. این خال‌ها که آن‌ها را خال مادرزادی می‌نامند، تقریبا همواره خوش خیم هستند. ندرتا یک خال بسیار بزرگ که آن را خال ملانوسیتی مادرزادی غول پیکر می‌نامیم در زمان تولد وجود دارد. در موارد نادر، مهمترین نوع سرطان پوست (به نام ملانوما) در این نوع خال ایجاد می‌شود. 

خال‌های رنگی، بزرگ و شکل نامنظم را خال‌های دیس پلاستیک یا خال‌های آتیپیک می‌نامند که در هر سنی ایجاد می‌شود. هرچند رایج نیست اما آنها تمایل دارند که زیاد شوند. این خال ها ریسک ابتلا به ملانوما را افزایش می‌دهند. وراثت در تکوین خال‌های دیس پلاستیک و داشتن تعداد بیش از میانگینِ خال‌های خوش خیم مشارکت دارد. سپری کردن زمان زیادی زیر خورشید می‌تواند تعداد خال‌های یک فرد را افزایش دهد. اما خال‌ها بسیاری اوقات در نواحی از بدن که در معرض مواجهه نبوده اند نیز یافت می‌شوند که نشان می‌دهد فاکتورهای دیگر به جز تشعشع فرا بنفش خورشید، شاید هورمون‌ها یا سایر فرایند‌های بیولوژیک، در شروع تشکیل خال ملانوسیتی اکتسابی و خال دیس پلاستیک دست دارد. 

با اینکه ژنتیک ملانوما به گستردگی مطالعه شده، اما راجع به ژن‌های دخیل در ایجاد خال‌های خوش خیم اطلاعات کمی در دست است. تنوع در چندین ژن از جمله FGFR3, PIK3CA, HRAS و BRAF به خال‌های خوش خیم مربوط می‌شوند. ژن BRAF بیش از سایرین مطالعه شده است. جهشی در BRAF منجر به تولید یک پروتئین تغییر یافته شده که سبب تجمع ملانوسیت‌ها در خال‌ می‌شود. این پروتئین تغییر یافته همچنین آغاز گر تولید پروتئین سرکوب کننده‌ی تومور به نام p15 است که رشد بیش از حد خال را متوقف می‌کند تا خیلی بزرگ نشود. در موارد نادر، جهش‌های BRAF همراه با حذف ژن CDKN2A سبب کمبود p15 شده، که باعث رشد خارج از کنترل خال‌ها و سرطانی شدن آن می‌شود (بدخیم). وقتی این قضیه با فاکتور‌های محیطی نظیر آسیب سلولی ناشی از مواجهه با تشعشع فرابنفش ترکیب شود احتمال ایجاد سرطان بالاتر می‌رود.    

درافراد حساس (کسانی که پوست روشن، موهای بور دارند و پوست‌هایی که به جای برنزه شدن می‌سوزد، خانواده ای که سابقه‌ی ملانوما دارد، و ریسک فاکتور‌های ژنتیکی نظیر حذف یا جهش در ژن CDKN2A)، تشعشع فرابنفش ناشی از مواجهه با خورشید می‌توانند به خال‌های موجود آسیب بزند و ریسک بدخیم شدن آنها را افزایش دهد. تحقیقات نشان داده است افرادی که خال‌های زیادی دارند ریسک بالاتری برای ابتلا به ملانوما دارند. اما افراد مبتلا به ملانومایی تشخیص داده شده اند که خال‌های کمی داشته اند و ملانوما در نواحی از بدن که در معرض نور خورشید نبوده است ایجاد شده است. محققان برای شناسایی ژن‌های مستعد کننده تر و برای درک بهتر ژنتیک خال‌ها و رابطه آنها با سرطان در حال تلاشند.

 

نظرات کاربران
تا کنون کسی برای این مطلب نظری نداده است. اولین نفری باشید که نظر می دهد!
{{comment.creator}} {{comment.createDate}}
{{reply.creator}} {{reply.createDate}}
{{blog.content.commentsForm.errorMessage}}
{{blog.content.commentsForm.successMessage}}