سیتوکروم P450
آنزیمهایی که از ژنهای سیتوکروم P450 تولید میشوند در تشکیل (سنتز) و تجزیه (متابولیسم) مولکولها و مواد شیمیایی مختلف درون سلول دست دارند. آنزیمهای سیتوکروم P450 در سنتز مولکولهای بسیاری از جمله هورمونهای استروئیدی، چربیهای خاص (کلسترول و سایر اسیدهای چرب)، و اسیدهای مورد استفاده در هضم چربیها (اسیدهای صفراوی) نقش ایفا میکنند. باقی آنزیمهای سیتوکروم P450 مواد خارجی از جمله داروهای خورده شده، و مواد داخلی نظیر سمومی که درون سلولها تشکیل میشوند را متابولیزه میکنند. حدود 60 ژن سیتوکروم P450 در بدن وجود دارد.
آنزیمهای سیتوکروم P450 در اصل در سلولهای کبدی یافت میشوند اما همچنین در تمام سلولهای بدن نیز وجود دارند. درون سلولها، آنزیمهای سیتوکروم P450 در ساختارهایی واقع شده اند که در انتقال و پردازش پروتئینها (شبکه اندوپلاسمی) و مراکز تولید انرژی سلول (میتوکندری) دست دارند. آنزیمهایی که در میتوکندریها یافت میشوند عموما در سنتز و متابولیسم مواد داخلی دست دارند، در حالیکه آنزیمهای موجود در شبکه اندوپلاسمی معمولا مواد خارجی عمدتا داروها و آلایندههای زیست محیطی را متابولیزه میکنند.
تغییرات رایج (پلی مورفیسم ها) در ژنهای سیتوکروم P450 میتوانند بر عملکرد این آنزیم ها اثر بگذارند. اثرات پلی مورفیسمها به شکل برجسته در تجزیه داروها دیده میشود. بسته به ژن و پلی مورفیسم، داروها میتوانند سریع یا آهسته متابولیزه شوند. اگر یک آنزیم سیتوکروم P450 یک دارو را به آرامی متابولیزه کند، آن دارو مدت طولانی تری فعال باقی میماند و تلاش کمتری برای کسب اثرات مطلوب آن نیاز است. دارویی که سریع متابولیزه میشود زودتر تجزیه شده و برای اثربخشی به دوز بالاتری نیاز است. آنزیمهای سیتوکروم P450 مسئول 70 درصد از 80 درصد کل آنزیمهای دخیل در متابولیسم دارو به شمار می آیند.
هر ژن سیتوکروم P450 با CYP نامگذاری میشود، که نشان میدهد بخشی از خانواده ژنی سیتوکروم P450 محسوب میشود. همچنین شماره ای به این ژن اختصاص میدهند که با گروه خاصی در آن خانواده ژنی ارتباط دارد، یک حرف که نشان دهنده زیرخانواده ی آن ژن است و عددی که در آن زیرخانواده به آن ژن اطلاق میشود. برای مثال ژن سیتوکروم P450 که در گروه 27، زیرخانواده A و ژن یک قرار دارد به صورت CYP27A1 نوشته میشود.
بیماریهای ناشی از جهش ژنهای سیتوکروم P450 معمولا در ساخت موادی در بدن دست دارند که در مقادیر زیاد مضر هستند یا از تولید سایر مولکولهای ضروری جلوگیری میکنند.
مثالهایی از ژنهای این خانواده ژنی عبارتند از: CYP1B1, CYP2C9, CYP2C19, CYP4V2, CYP11B1, CYP11B2, CYP17A1, CYP19A1, CYP21A2, CYP27B1
کمیته نامگذاری ژنها HUGO (HGNC) فهرستی از خانوادههای ژنی و ژنهای عضو هر خانواده تهیه کرده است.