فیبروکندروژنز

فیبروکندروژنز (Fibrochondrogenesis)

OMIM: #614524, #228520

توصیف بیماری فیبروکندروژنز

فیبروکندروژنز یک اختلال بسیار شدید رشد استخوان است. نوزادان مبتلا دارای قفسه سینه بسیار باریک میباشند که از توسعه طبیعی ریه ها ممانعت میکند. بیشتر نوزادان مبتلا به این بیماری مرده به دنیا می آیند یا به زودی بعد از تولد به علت نارسایی تنفسی میمیرند. گرچه ، برخی افراد مبتلا تا دوران کودکی زنده میمانند. فیبروکندروژنز از طریق قامت کوتاه ( دوارفیسم[1] ) و دیگر آنومالی های اسکلتی شناسایی میشود. افراد مبتلا دارای کوتاهی استخوان های دراز دست ها و پاها میباشند که به طور غیرطبیعی در انتها پهن میشوند ( دمبلی شکل ). افراد مبتلا به این بیماری دارای قفسه سینه باریک همراه با دنده های کوتاه و پهن و یک شکم برجسته و گرد میباشند. استخوان های ستون فقرات مسطح میباشند ( پلاتی اسپوندیلی[2] ) و ظاهری گلابی شکل دارند که با اشعه X قابل مشاهده است. دیگر آنومالی های اسکلتی مرتبط با فیبروکندروژنز شامل انحنای غیرطبیعی ستون فقرات و استخوان های لگنی توسعه نیافته میباشند. افراد مبتلا به فیبروکندروژنز دارای ویژگیهای چهره ای متمایز نیز میباشند. این ویژگیها شامل چشم های بیرون زده ، گوش های رو به پایین ، دهان کوچک همراه با لب بالایی دراز و چانه کوچک ( میکروگناتیا[3] ) میباشند. افراد مبتلا دارای میان صورت با ظاهری نسبتا صاف ، بویژه یک بینی کوچک همراه با پل بینی مسطح و سوراخ های بینی که به جای پایین به سمت جلو باز شده اند ، میباشند. مشکلات بینایی شامل نزدیک بینی شدید و تاری عدسی های چشم ( آب مروارید ) در افرادی که در نوزادی زنده میمانند شایع هستند. بیشتر افراد مبتلا به بیماری دارای ناشنوایی حسی عصبی میباشند که در اثر آنومالی های گوش داخلی ایجاد میشود.

تصویر رادیوگرافی نوزاد مبتلا به فیبروکندروژنز

فراوانی فیبروکندروژنز

به نظر میرسد فیبروکندروژنز یک بیماری نادر باشد. در حدود 20 فرد مبتلا به بیماری در مقالات پزشکی توصیف شده اند.

علل بیماری فیبروکندروژنز

فیبروکندروژنز میتواند از طریق جهش در ژن های COL11A1 یا COL11A2 ایجاد شود. زمانیکه این بیماری در اثر جهش های ژن COL11A1 ایجاد میشود ، به عنوان نوع 1 شناسایی میشود و زمانیکه در اثر جهش های ژن COL11A2 ایجاد شود به عنوان نوع 2 شناسایی میشود. هر دو این ژن ها دستورالعمل هایی برای ساخت اجزای کلاژن نوع 11 فراهم میکنند که یک مولکول پیچیده میباشد که به بافت های همبند بدن  ساختار و قدرت میدهد. بافت های همبند از مفاصل و اندام های بدن محافظت میکنند. کلاژن نوع 11 خصوصا در غضروف یافت میشود ، غضروف بافت سخت ولی قابل انعطافی است که بیشتر اسکلت بدن را طی توسعه اولیه تشکیل میدهد. بیشتر غضروف متعاقبا به استخوان تبدیل میشود ، به جز غضروفی که نواحی انتهایی استخوان ها را پوشانده و حفظ میکند و غضروفی که در بینی و گوش های خارجی قرار دارد. کلاژن نوع 11 بخشی از گوش داخلی ؛ زجاجیه که ژل شفاف پوشاننده کره چشم میباشد ؛ و هسته پالپوس که در بخش مرکزی دیسک های بین مهره ای وجود دارد نیز میباشد.

جهش های ژن COL11A1 یا COL11A2 که گردآوری کلاژن نوع 11 را مختل میکنند ، در بیشتر موارد منجر به تولید مولکول های کلاژن غیر طبیعی میشوند. کلاژن معیوب بافت های همبند را ضعیف کرده و تشکیل استخوان های سراسر اسکلت بدن را معیوب میکند و همچنین منجر به ایجاد تغییرات در چشم و گوش داخلی میشود ، این امر در نهایت باعث مشکلات بینایی و شنوایی میشود.

الگوی توارث فیبروکندروژنز

فیبروکندروژنز معمولا با الگوی توارث اتوزومی مغلوب به ارث میرسد به این معنی که هر دو کپی ژن در هر سلول حاوی جهش میباشند. والدین فردی با بیماری اتوزومی مغلوب هر کدام یک کپی از ژن جهش یافته را حمل میکنند ، اما معمولا علائم و نشانه های بیماری را نشان نمیدهند. در تعداد کمی از موارد گزارش شده ، والدین کودکان مبتلا به فیبروکندروژنز دارای ویژگیهای ملایمی هستند که ممکن است مرتبط با بیماری باشند ، این ویژگیها شامل کوتاهی خفیف قامت ، نزدیک بینی ، آب مروارید ، درد مفصل و ناشنوایی میباشند.

حداقل در یک مورد از فیبروکندروژنز که در اثر جهش ژن COL11A2 ایجاد شده است ، بیماری با الگوی توارث اتوزومال غالب به ارث رسیده است ، به این معنی که یک کپی از ژن تغییریافته در هر سلول برای ایجاد بیماری کافی است. در این مورد ، بیماری از یک جهش جدید در ژن که در طی تشکیل سلولهای تولید مثلی ( تخمک و اسپرم ) در یکی از والدین فرد مبتلا رخ داده است ،  نشات گرفته است. در این مورد تاریخچه خانوادگی از بیماری وجود نداشت.

[1] dwarfism
[2] platyspondyly
[3] micrognathia