بیماری دنت

بیماری دنت

Dent disease

OMIM: #300555, #300009

توصیف بیماری

بیماری دنت یک بیماری کلیوی مزمن است که تقریبا منحصرا در افراد مذکر رخ میدهد. در افراد مبتلا ، مشکلات کلیوی ، ناشی از آسیب به ساختارهایی به نام لوله های نزدیک میباشند. علائم این بیماری در اوایل کودکی ظاهر شده و با گذشت زمان تشدید میشوند. شایع ترین علامت این بیماری ، وجود میزان زیاد غیرطبیعی پروتئین ها در ادرار ( پروتئینوری لوله ای ) میباشد. دیگر علائم رایج این بیماری شامل کلسیم اضافه در ادرار (هایپرکلسیوری ) ، تجمع کلسیم در کلیه ها ( نفروکلسینوز ) و سنگ های کلیوی ( نفرولیتیاز ) میباشد. سنگ های کلیه میتوانند باعث درد شکمی و وجود خون در ادرار ( هماچوری ) شوند. در بیشتر افراد مذکر مبتلا ، مشکلات پیشرونده کلیه منجر به مرحله نهایی بیماری کلیوی (ESRD) در اوایل تا اواسط بزرگسالی میشوند. ESRD یک نارسایی عملکرد کلیه تهدید کننده زندگی میباشد که زمانی ظاهر میشود که کلیه ها دیگر توانایی تصفیه موثر مایعات و محصولات زائد بدن را ندارند. برخی افراد مبتلا به بیماری دنت دچار راشیتیسم میشوند که یک اختلال استخوانی میباشد که در صورت کاهش میزان ویتامین D و مواد معدنی خاص ( شامل کلسیم ) در جریان خون به وجود می آید. راشیتیسم میتواند با ضعف و نرمی استخوان ها ، درد استخوان ، خمیدگی پاها و اختلال در راه رفتن ، همراه باشد.

دانشمندان دو نوع از بیماری دنت را توصیف کرده اند که از طریق علل ژنتیکی و الگوی ظهور علائم از هم متمایز میشوند. هر دو نوع بیماری دنت ( نوع 1 و نوع 2 ) از طریق ویژگیهایی که در بالا توصیف شد شناسایی میشوند ، اما بیماری دنت 2 میتواند با اختلالات غیرمرتبط با عملکرد کلیه نیز همراه باشد. این علائم اضافه شامل ناتوانی ذهنی ملایم ، تون ماهیچه ای ضعیف ( هیپوتونی ) و تاری عدسی های چشم ها ( آب مروارید ) که دید را ناقص نمیکند ، میباشند. برخی محققان بیماری دنت 2 را یک نوع ملایم از یک بیماری مشابه به نام سندرم Lowe تلقی میکنند.

فراوانی

بیماری دنت ، یک بیماری نادر است ، در حدود 250 خانواده مبتلا گزارش شده اند. بیماری دنت 1 شایع تر از بیماری دنت 2 میباشد. بیماری دنت احتمالا کمتر از واقعیت تشخیص داده میشود زیرا ممکن است در افراد دارای علائم ملایم شناسایی نشود و ویژگیهای آن با ویژگیهای دیگر اختلالات کلیوی همپوشانی دارند.

علل بیماری

بیماری دنت میتواند از جهش های ژن CLCN5 یا OCRL ایجاد شود. جهش های ژن CLCN5 باعث ایجاد بیماری دنت 1 که مسئول حدود 60 درصد تمام موارد بیماری دنت است میشوند. جهش های ژن OCRL باعث بیماری دنت 2 که مسئول حدود 15 درصد تمام موارد است ، میشوند. در 25 درصد باقیمانده موارد ، علت ژنتیکی بیماری مشخص نیست. پروتئین های تولید شده از ژن های CLCN5 یا OCRL در عملکرد طبیعی کلیه بویژه عملکرد لوله های نزدیک نقش هایی اساسی ایفا میکنند. این ساختار ها به بازجذب مواد مغذی ، آب و مواد دیگر کمک میکنند. کلیه ها مواد مورد نیاز را به جریان خون بازجذب میکنند و مواد دیگر را به داخل ادرار ترشح میکنند. مطالعات نشان میدهند که جهش های ژن CLCN5 یا OCRL عملکرد بازجذب لوله های نزدیک را مختل میکنند و این امر منجر به مشکلات کلیوی پیشرونده مشاهده شده در افراد مبتلا به بیماری دنت میشود. از آنجائیکه ژن OCRL در سراسر بدن فعال است ( بیان میشود ) ، اینکه چرا بیماری دنت 2 اساسا کلیه ها و به میزان کمتر مغز ، چشم ها و بافت های دیگر را تحت تاثیر قرار میدهد مشخص نیست.

الگوی توارث

بیماری دنت با الگوی توارث وابسته به X مغلوب به ارث میرسد. ژن های CLCN5 و OCRL روی کروموزوم X که یکی از دو کروموزوم جنسی میباشد قرار گرفته اند. در افراد مذکر ( افرادی که تنها دارای یک کروموزوم X میباشند ) ، یک کپی تغییریافته از ژن در هر سلول برای ایجاد بیماری کافی است. در افراد مونث ( افرادی که دارای دو کروموزوم X میباشند ) ، یک جهش باید در هر دو کپی ژن رخ دهد تا باعث ایجاد بیماری شود. از آنجائیکه احتمال اینکه افراد مونث دارای دو کپی تغییریافته از این ژن باشند کم است ، افراد مذکری که به اختلالات وابسته به X مغلوب مبتلا میشوند بسیار بیشتر از افراد مونث میباشند. ویژگی بارز وراثت وابسته به X این است که پدران نمیتوانند صفات وابسته به X را به پسران خود انتقال دهند.

در وراثت وابسته به X مغلوب ، یک فرد مونث با یک کپی جهش یافته از ژن در هر سلول ، حامل نامیده میشود. وی میتواند ژن تغییریافته را انتقال دهد اما معمولا علائم بیماری را نشان نمیدهد. گرچه ، برخی افراد مونث که حامل یک جهش در ژن CLCN5 یا OCRL میباشند دارای علائم ملایمی از بیماری دنت از جمله پروتئینوری و هایپرکلسیوری میباشند. مشکلات کلیوی شدید ، از جمله ESRD ، در حاملین مونث نادر میباشند.