تفسیر نتایج آزمایش های تشخیصی ویروس کرونای جدید
همه گیری بیماری ویروس کرونا 2019 (کووید 19) همچنان بر بخش های عمده ای از جهان تأثیرگذار است. آگاهی از تست های تشخیصی سندروم شدید تنفسی حاد کروناویروس 2 (SARS-CoV-2) همچنان در حال تحول است و درک روشنی از ماهیت آزمایش ها و تفسیر یافته های آنها مهم است. این مقاله چگونگی تفسیر 3 نوع آزمایش تشخیصی است که معمولاً برای عفونت های SARS-CoV-2 استفاده می شوند : واکنش زنجیره ای پلیمراز رونوشت بردار معکوس (RT-PCR) و سنجش جذب ایمنی IgM و IgG متصل به آنزیم (الایزا) که به عنوان تست آنتی بادی کرونا نیز شناخته می شود و آزمایش های غربالگری اولیه بیماری کرونا ویروس جدید.
فهرست آنچه در این مقاله می خوانید:
آزمایش های غربالگری اولیه کرونا (کووید 19)
بر اساس یافته هایی که محققین در چند ماه اخیر و پس از انتشار ویروس کرونای جدید به دست آورده اند برخی آنالیت ها، پروتئین ها و سلولهای خونی تغییراتی را نشان می دهند که بر اساس آنها می توان به وجود عفونت در بدن برخی افراد شک کرد. البته این آزمایش ها جنبه غربالگری داشته و به هیچ عنوان ملاکی برای تشخیص قطعی بیماری نیستند. این آزمایشها شامل شمارش سلولهای خونی (CBC)، سرعت رسوب گذاری اریتروسیت (ESR)، پروتئین واکنش دهنده CRP) C)، کراتین فسفو کیناز (CPK) و لاکتات دهیدروژناز می باشد که در ادامه به نقش تک تک آنها و نحوه تغییرات آنها در بیماری کرونا اشاره می کنیم. همچنین تمامی این آزمایشات در صفحات اختصاصی خود به تفصیل شرح داده شده اند که می توانید با کلیک بر روی نام هر کدام به صفحه اختصاصی آنها بروید.
برای ثبت درخواست تست کرونا (در منزل و یا محل کارتان) بر روی لینک زیر کلیک کنید
آزمایش CBC کرونا
آزمایش شمارس سلولهای خونی یکی از پر کاربردترین آزمایش های بالینی ساده و ابتدایی است که در اکثر بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد. خون مجموعه ای بسیار پیچیده از چندین نوع سلول مختلف است که به طور کلی به گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت ها تقسیم بندی می شوند. در بیماری کوید-19 تعداد گلوبول های سفید خونی تا حدی کاهش نشان می دهد. البته همیشه این کاهش به صورت محسوس اتفاق نمی افتد و ممکن است حتی در محدوده نرمال نیز اتفاق بیافتد. همچنین گلوبول های سفید خود به انواع بسیار متفاوتی تقسیم می شوند که یکی از این انواع لنفوسیت (Lymphocyte) نام دارد و در بیماری کوید-19 ممکن است مقدار این سلولها تا 20% و یا کمتر کاهش پیدا کند.
آزمایش ESR
معمولا به دلیل وقوع واکنش های حاد التهابی در بدن افراد مبتلا به ویروس، مقدار ESR افزایش پیدا میکند. حتما توجه نمایید که افزایش مقدار ESR لزوما به معنای ابتلا به کووید نیست!
آزمایش CRP
پروتئین واکنش دهنده C یکی از اجزای بسیار مهم سیستم بروز التهاب در بدن می باشد و بسیار به عوامل التهابی حساس می باشد به نحوی که حتی وجود یک جراحت بسیار ساده، خونریزی لثه، جراحی و یا حتی یک آسیب و ترومای عضلانی هم می تواند مقدار آن را در بدن افزایش دهد. بنابر این منفی بودن مقدار CRP می تواند به عنوان یک فاکتور قابل اعتماد مبنی بر عدم ابتلای افراد در نظر گرفته شود ولی مثبت بودن این آزمایش به هیچ عنوان قطعا مساوی با ابتلا به کووید-19 نمی باشد.
آزمایش CPK
کراتین فسفوکیناز یکی از آنزیم های بسیار مهم در بدن می باشد و در مواری که آسیب های عضلانی و یا التهاب در بدن وجود داشته باشد مقدار آن در خون افزایش می یابد. محققین یافته اند که در بیماری کووید-19 مقدار CPK افزایش مختصری نشان می دهد و این افزایش در کنار سایر علائم و نتایج سایر آزمایش ها می تواند به پزشک در شناسایی افراد بیمار کمک کند.
آزمایش LDH
لاکتات دهیدروژناز نیز یکی از آنزیم های بسیار مهم دیگر در بدن می باشد که در برخی حالات از جمله بیماری کرونا افزایش مختصری نشان می دهد.
بسیار مهم:
توجه فرمایید که تفسیر نتایج آزمایش های غربالگری و سایر آزمایش ها نیاز به دانش پزشکی داشته و حتما نتایج آزمایش ها باید در کنار علائم بالینی افراد و پس از معاینه توسط پزشک و با تکیه بر شرح حالی که از بیمار گرفته می شود تفسیر شوند. اطلاعات این صفحه صرفا برای آگاهی شما عزیزان و کاستن از میزان نگرانی های شما نوشته شده است و خواهشمندیم به هیچ عنوان خود درمانی یا تجویز دارو برای خود و نزدیکانتان انجام ندهید و در صورت نیاز حتما با پزشک خودتان برای تفسیر دقیق نتایج آزمایش ها مشورت کنید.
گرفتن اطلاعات ناقص و تصمیم گیری بر اساس آنها برای بسیاری از افراد ممکن است خطرات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. تجربیات چند ماه گذشته ما نشان می دهد که حجم انبوهی از افرادی که نگران سلامتی خود و خانواده شان هستند از طریق مجاری الکترونیک و فضای مجازی درخواست تفسیر آزمایش را دارند و به همین دلیل از این طریق به اطلاع کلیه عزیزان می رساند که تفسیر نتایج آزمایش از راه دور امکان پذیر نمی باشد و حتما باید برای تفسیر از پزشک معالج خودتان کمک بگیرید.
تشخیص RNA ویروسی از طریق RT-PCR
تاکنون رایج ترین و قابل اطمینان ترین آزمایش برای تشخیص کرونا (کووید 19) آزمایش RT-PCR بوده است که با استفاده از سواب های بینی-حلق و سایر نمونه های دستگاه تنفسی فوقانی از جمله سواب گلو یا اخیراً بزاق انجام می شود. انواع مختلفی از ژن های RNA موجود در ویروس در روش های تشخیصی مختلف هدف قرار می گیرند که بیشترین آزمایشات یک یا تعداد بیشتری از ژن های پوشش ویروس (env) ، نوکلئوکپسید (N) ، تاج ویروس S) ، RNA پلیمراز وابسته به RNA) و ژن های ORF1 را هدف قرار می دهند.
در بیشتر افراد مبتلا به عفونت ویروس کرونا که دارای علائم می باشند ، RNA ویروسی در سواب نازوفارنکس یا بینی-حلق با توجه به آستانه چرخه (Ct) از روز اول شروع علائم قابل تشخیص است و در هفته اول شروع علائم اوج می گیرد. Ct تعداد چرخه های همانندسازی مورد نیاز برای تولید یک سیگنال فلورسنت ، با مقادیر کمتر Ct و بار RNA ویروسی بیشتر است. مقدار Ct کمتر از 40 از نظر بالینی به عنوان PCR مثبت گزارش میشود. این نتیجه مثبت تا هفته سوم شروع به کاهش می کند و متعاقباً غیر قابل تشخیص می شود. با این حال ، مقادیر Ct به دست آمده در بیماران مبتلا به نوع شدید کرونا بستری در بیمارستان پایین تر از مقادیر Ct در موارد خفیف است و مثبت بودن PCR کرونا ممکن است بیشتر از 3 هفته پس از شروع بیماری ادامه یابد ، با اینکه بیشتر موارد خفیف نتیجه منفی خواهند داشت . با این وجود ، یک نتیجه مثبت PCR تنها نشان دهنده شناسایی RNA ویروسی می باشد و لزوماً نشان دهنده حضور ویروس زنده نیست.
توجه نمایید که آزمایش PCR کرونا می تواند منجر به ایجاد جواب های منفی و مثبت کاذب شود. به عبارت دیگر منفی کاذب زمانی است که فرد به ویروس آلوده شده ولی به دلیل اینکه نمونه برداری مناسبی انجام نشده و یا مقدار ویروس در بدن وی هنوز به حد زیادی نرسیده است نتیجه آزمایش منفی دریافت می کند. همچنین مثبت کاذب زمانی است که به دلیل آلوده شدن نمونه فرد با اشخاص دیگر در حین حمل و نقل نمونه ها سبب می شود تا فردی که بدن وی به ویروس آلوده نیست جواب مثبت بگیرد.
در مجموع لازم است تا کلیه جواب های مثبت در PCR کرونا جدی گرفته شود (حتی مثبت کاذب) و اقدامات درمانی و مراقبت های لازم برای فرد شروع شود. در مورد نتایج منفی باید توجه کنید که نتیجه منفی (اگر منفی کاذب نباشد) تا همان لحظه گرفتن جواب ارزش دارد و پس از آن اگر افراد فاصله گذاری اجتماعی را رعایت نکنند هر لحظه ممکن است که در معرض عفونت قرار بگیرند و به بیماری مبتلا شوند.
اگر جواب تست PCR شما منفی است ولی دارای علائمی همانند تنگی نفس، تب و سرفه هستید حتما به پزشک مراجعه کنید تا با انجام CT-SCAN وضعیت را مشخص نماید. توجه کنید که حساسیت و دقت CT-Scan در تشخیص درگیری ریه افراد در بیماری کووید-19 بسیار بیشتر از PCR می باشد.
در برخی موارد ، RNA ویروسی حتی بعد از هفته ششم پس از اولین آزمایش مثبت توسط RT-PCR تشخیص داده می شود. چند مورد نیز پس از انجام دو آزمایش PCR منفی که به فاصله 24 ساعت انجام شدند ، مثبت گزارش شده اند. مشخص نیست که آیا این امر حاصل از خطای آزمایش ، عفونت مجدد یا فعالسازی مجدد عفونت می باشد. در یک مطالعه شامل 9 بیمار ، تلاش برای جداسازی ویروس در محیط کشت بعد از روز هشتم شروع بیماری موفقیت آمیز نبود ، که این امر با کاهش عفونت بعد از هفته اول ارتباط دارد. به همین دلیل است که "استراتژی مبتنی بر علائم" مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) نشان می دهد که کارمندان بهداشت و درمان اگر حداقل 3 روز (72 ساعت) از زمان بهبودی گذشته باشد و تب بدون استفاده از داروهای کاهنده تب از بین رفته و علائم تنفسی (به عنوان مثال سرفه و تنگی نفس) بهبود یافته باشند و حداقل پس از گذشت 10 روز از ظهور علائم می توانند به کار خود برگردند.
جدول زمانی مثبت شدن PCR در نمونه های دیگری غیر از سواب بینی-حلق متفاوت است. مثبت شدن PCR در خلط آهسته تر کاهش می یابد و ممکن است بعد از اینکه سواب های بینی-حلق منفی شوند همچنان مثبت باقی بماند. در یک مطالعه ، مثبت بودن PCR مدفوع در 55 مورد از 96 (57%) بیمار آلوده به کرونا مشاهده شد و در مدفوع بیشتر از سواب بینی-حلق از روز 4 تا 11 مثبت باقی ماند ، اما با شدت بالینی بیماری مرتبط نبود. طبق ارزیابی های انجام شده پایداری PCR در خلط و مدفوع مشابه هم بود.
در مطالعه ای شامل 205 بیمار که عفونت کووید 19 در آنها تأیید شده بود ، مثبت بودن RT-PCR در نمونه های لاواژ برونکوآلوئولار (93٪) و پس از آن خلط (72٪) ، سواب بینی (63٪) و سواب حلق (32٪) بود. نتایج منفی کاذب عمدتاً به دلیل زمان نامناسب جمع آوری نمونه در رابطه با شروع بیماری و نقص روش نمونه گیری ، به ویژه سواب های نازوفارنکس رخ داده است. ویژگی اکثر آزمایش های RT-PCR 100 درصد است زیرا طراحی پرایمر مختص توالی ژنوم SARS-CoV-2 است. نتایج مثبت کاذب گهگاه ممکن است به دلیل خطاهای فنی و آلودگی معرف ایجاد شوند.
برای دریافت اطلاعات و راهنمایی بیشتر می توانید ویدیوی زیر را مشاهده نمایید
تشخیص آنتی بادی های ویروس کرونا
با اندازه گیری پاسخ ایمنی میزبان به عفونت SARS-CoV-2 نیز میتوان عفونت کووید 19 را بطور غیرمستقیم شناسایی کرد. تشخيص سرولوژيكی به ويژه براي بيماران دارای علائم خفيف تا متوسط بیماری که ممكن است دير هنگام مشخص شود ، بعد از 2 هفته اول شروع بيماري ، مفید است. تشخیص سرولوژیکی همچنین به ابزاری مهم برای درک میزان شیوع کووید 19 در جامعه و شناسایی افراد مصون و حفظ شده از عفونت تبدیل شده است.
حساس ترین و اولین نشانگرهای سرولوژیکی توتال آنتی بادی ها هستند ، سطح آنها از هفته دوم شروع علائم افزایش می یابد . گرچه الایزا IgM و IgG حتی در روز چهارم پس از شروع علائم مثبت می باشد ، اما سطوح بالاتر در هفته دوم و سوم بیماری مشاهده می شوند.
به عنوان مثال با توجه به تحقیقات دانشمندان ، تغییرات سرمی IgM و IgG در کلیه بیماران بین هفته سوم و چهارم شروع علائم بالینی بیماری رخ داده است ، بعد از آن IgM شروع به کاهش می کند و تا هفته پنجم به پایین ترین سطح رسیده و در هفته هفتم تقریبا ناپدید می شود ، در حالی که IgG بیش از 7 هفته باقی می ماند. در یک مطالعه بر روی 140 بیمار ، ترکیب حساسیت PCR و الایزا IgM به آنتی ژن نوکلئوکپسید NC 98.6 درصد بود و در مقابل حساسیت یک آزمایش PCR واحد 51.9 درصد بود. در طی 5/5 روز اول ، PCR کمی نسبت به IgM دارای میزان مثبت بالاتری بود ، در حالی که الایزا IgM بعد از روز 5.5 بیماری نرخ مثبت بالاتری داشت.
تست های آنتی بادی IgM و IgG مبتنی بر الایزا دارای ویژگی بیش از 95٪ برای تشخیص کووید 19 می باشند. آزمایش نمونه های سرم جفت شده با PCR اولیه و دو هفته دوم می تواند دقت تشخیصی را افزایش دهد. معمولا ، اکثر آنتی بادی ها در برابر فراوان ترین پروتئین ویروس که NC ( نوکلئوکپسید ) می باشد ، تولید می شوند. بنابراین ، آزمایش هایی که آنتی بادی های علیه NC را تشخیص می دهند ، حساس ترین ها هستند. با این حال ، دومین S پروتئین متصل شونده به گیرنده (RBD-S) ، پروتئین متصل شونده به میزبان است و آنتی بادی های RBD-S اختصاصی تر هستند و انتظار می رود خنثی کننده باشند. بنابراین ، استفاده از یک یا هر دو آنتی ژن برای تشخیص IgG و IgM منجر به حساسیت بالایی می شود. با این حال ، آنتی بادی ها ممکن است واکنشهای متقابلی با سارس و سایر ویروس های احتمالی کرونا داشته باشند.
اینفوگرافی تفسیر تست های سرولوژی کرونا
آزمایش های سریع در محل مراقبت برای تشخیص آنتی بادی ها به میزان گسترده ای ایجاد شده ، به بازار عرضه شده و از کیفیت متفاوتی برخوردار هستند. بسیاری از تولید کنندگان ماهیت آنتی ژن های مورد استفاده را فاش نمی کنند. این آزمایش ها از نظر ماهیت کاملاً کیفی بوده و فقط می توانند حضور یا عدم حضور آنتی بادی های SARS-CoV-2 را نشان دهند. وجود آنتی بادی های خنثی کننده فقط با آزمایش خنثی سازی کاهش پلاک قابل تأیید است. با این حال ، مشخص شده است که تیتراژ بالای آنتی بادی های IgG شناسایی شده توسط الایزا همبستگی مثبتی با آنتی بادی های خنثی کننده دارد. ماندگاری طولانی مدت و مدت زمان مصونیت اعطا شده توسط آنتی بادی های خنثی کننده ناشناخته باقی مانده است.
نتیجه گیری
با استفاده از شواهد موجود ، یک جدول زمانی بالینی مفید از نشانگرهای تشخیصی کووید 19 ابداع شده است (شکل زیر). بیشتر داده های موجود مربوط به جمعیت بالغی است که نقص ایمنی ندارند. دوره زمانی مثبت بودن PCR و تغییرات سرمی در کودکان و گروه های دیگر از جمله جمعیت زیادی از افراد بدون علامت که بدون نظارت فعال تشخیص داده نمی شوند ممکن است متفاوت باشد. بسیاری از سؤالات بی جواب باقی مانده اند ، به خصوص مدت زمان پایداری ایمنی در افراد بدون علامت یا با علامت مبتلا به SARS-CoV-2 .
تغییرات تخمینی با گذشت زمان در آزمایشهای تشخیصی عفونت SARS-CoV-2 نسبت به شروع علائم
فواصل زمانی تخمینی و میزان تشخیص ویروس براساس داده های حاصل از چندین گزارش منتشر شده است. به دلیل تغییر در مقادیر بین مطالعات ، فواصل زمانی باید تقریبی در نظر گرفته شود و احتمال شناسایی عفونت SARS-CoV-2 به طور کیفی ارائه شود. SARS-CoV-2 نشاندهنده سندروم شدید تنفسی حاد کرونا ویروس 2 است و PCR نشاندهنده واکنش زنجیره ای پلیمراز.
تشخیص تنها در صورتی رخ می دهد که بیماران از زمان قرار گرفتن در معرض عفونت به طور منظم پیگیری شوند.
کلام پایانی:
بیماری کرونا (کووید-19) دارای جنبه های ناشناخته بسیار زیادی است و هیچگاه نمی توان برای همه افراد نسخه یکسانی پیچید! در هفته های اخیر حجم انبوهی از سوالات به سمت کارشناسان آزمایشگاه مندل سرازیر شده و همگی درخواست تفسیر نتایج را دارند. ما ضمن همدردی با تمامی عزیزان و اطلاع از اینکه شیوع این بیماری چه تنش ها و استرس هایی را به خانواده ها و افراد وارد کرده است به اطلاع می رسانیم که متاسفانه نمی توان برای تمامی افراد تفسیر آنلاین و از راه دور انجام داد چرا که اینکار در مواردی نه تنها کمک کننده نیست بلکه ممکن است خطراتی را نیز به همراه داشته باشد. پس اکیدا خواشمندیم در صورتی که هر گونه علائمی از بیماری دارید حتما با نزدیک ترین مرکز پزشکی و یا خانه بهداشت مراجعه نموده و ضمن انجام معاینه تفسیر آزمایش ها را بر اساس علائم بالینی خود انجام دهید
برای تمامی هموطنان گرامی سرزمین عزیزمان آرزوی سلامتی داریم
آزمایشگاه ژنتیک و پاتوبیولوژی مندل
