تب دنگی در ایران - تشخیص تا درمان
تب دنگی چیست؟
تب دنگی بیماری‌ای است که توسط چهار نوع ویروس دنگی که توسط پشه Aedes aegypti انتقال می‌یابد، ایجاد می‌شود.وقتی که شما یکی از ویروس‌های دنگی را می‌گیرید، به آن ویروس برای بقیه عمر خود مصونیت پیدا می‌کنید. با این حال، شما هنوز هم می‌توانید به سه ویروس دیگر مبتلا شوید، بنابراین ممکن است که در طول زندگی خود به همه چهار ویروس دنگی مبتلا شوید. ویروس‌هایی که باعث تب دنگی می‌شوند با ویروس‌هایی که موجب تب زرد یا طاعون زرد (انتقال از نیش پشه ماده) و عفونت ویروس نیل غربی (باعث یماری‌های مرگبار در اسب، پرندگان و انسان) مرتبط هستند.
فهرست آنچه در این مقاله می خوانید:
- تب دنگی چیست؟
- تب دنگی در ایران
- علائم تب دنگی چیست؟
- تشخیص تب دنگی
- درمان تب دنگی چگونه انجام می شود؟
- عوارض تب دنگی
- تب خونریزی‌دهنده دنگی چیست؟
- پیشگیری از تب دنگی
- سوالات متداول درباره تب دانگی
- اگر به تب دنگی مبتلا شوم چه علائمی خواهم داشت؟
- تب دنگی چقدر طول می‌کشد؟
- آیا می‌توان از تب دنگی جان سالم به در برد؟
- عوارض تب دنگی در دوران بارداری چیست؟
- آیا می‌توان چندین بار به تب دنگی مبتلا شد؟
- زندگی با تب دنگی
- چگونه از خود مراقبت کنم اگر قبلاً تب دنگی داشته‌ام؟
- چه زمانی باید برای تب دنگی به مرکز درمانی مراجعه کنم؟
- چه زمانی باید به اورژانس بروم؟
- آیا تب دنگی مرگبارتر از مالاریا است؟
- نتیجه گیری
تب دنگی در ایران
رشد نگران‌کننده موارد ابتلا به بیماری تب دنگی در ایران به شکلی چشم‌گیری افزایش یافته است. بر اساس گزارش های وزارت بهداشت، بیش از ۱۴۹ نفر در کشور به این بیماری مبتلا شده‌اند که ۱۱ نفر از این افراد در شهرستان بندر لنگه، بر اثر گزش پشه‌های آلوده، بیمار شده‌اند.گسترش تب دنگی به دیگر مناطق با وجود تمرکز اولیه در بندر لنگه، نگرانی‌ها از انتشار ویروس به دیگر شهرستان‌ها همچنان وجود دارد. بررسی ها نشان می دهد که این پشه در چهار استان جنوبی کشور وجود دارد اما تاکنون فقط در بندر لنگه پشه آلوده گزارش شده است. این وضعیت نگرانی‌های زیادی را درباره احتمال اپیدمی تب دنگی در ایران به وجود آورده است.
نقش سفرهای بین‌المللی در شیوع تب دنگی
بسیاری از مبتلایان از مسافران کشورهای خلیج فارس هستند و هم‌اکنون هفت استان بوشهر، خوزستان، سیستان و بلوچستان، گلستان، گیلان، مازندران و هرمزگان با این بیماری درگیر هستند. طبق نتایج اعلام شده، پشه آئدس که عامل انتقال این ویروس است، در استان‌های گلستان و مازندران هنوز گزارش نشده، اما این دو استان در معرض خطر قرار دارند.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) برآورد می‌کند که حداقل 400 میلیون مورد تب دنگی در سراسر جهان هر سال بروز می‌کند و مناطق گرمسیری به شدت تحت تأثیر قرار دارند. مناطقی که بیشترین خطر ابتلا را دارند عبارتند از:
- صحرای آفریقا
- آمریکای مرکزی
- مکزیک
- کارائیب
- جزایر اقیانوس آرام
- هند
- آمریکای جنوبی
- آسیای جنوب شرقی
- جنوب چین
- تایوان
- بخش‌های شمالی استرالیا
تعداد کمی موارد در ایالات متحده رخ می‌دهد. بیشتر موارد تشخیص داده شده در افرادی رخ می‌دهد که در حین سفر به خارج از کشور ویروس را گرفته‌اند.تب دنگی از طریق نیش پشه حامل ویروس دنگی منتقل می‌شود. انتقال از فرد به فرد اتفاق نمی‌افتد. با این حال، فرد بارداری که تب دنگی دارد ممکن است بیماری را به فرزندش منتقل کند.
علائم تب دنگی چیست؟
اگر شما به تب دنگی مبتلا شوید، علائم معمولاً حدود 4 تا 10 روز بعد از عفونت اولیه شروع می‌شوند. در بسیاری از موارد، علائم خفیف خواهند بود. آنها ممکن است با علائم آنفلوآنزا یا عفونت دیگری اشتباه گرفته شوند.
کودکان جوان و افرادی که قبلاً تجربه عفونت نداشته‌اند ممکن است بیماری خفیف تری نسبت به کودکان بزرگتر و بزرگسالان داشته باشند. علائم شایع معمولاً بین 2 تا 7 روز طول می‌کشند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تب ناگهانی و شدید (تا 106 درجه فارنهایت یا 41 درجه سانتیگراد)
- سردرد شدید
- تورم غدد لنفاوی
- دردهای شدید مفاصل و عضلات
- جوش‌های پوستی (که بین 2 تا 5 روز بعد از شروع تب ظاهر می‌شوند)
علائم دنگی شدید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد و حساسیت شکم
- استفراغ خفیف تا شدید (سه بار در 24 ساعت)
- خونریزی خفیف از بینی یا لثه
- استفراغ خونی یا خون در مدفوع
- خستگی، بی‌قراری یا تحریک‌پذیری
تشخیص تب دنگی
پزشکان از آزمایش‌های خون برای بررسی آنتی‌بادی‌های ویروس‌های دنگی یا وجود عفونت استفاده می‌کنند. پزشک ممکن است از یک آزمون ویروسی یا آزمون سرولوژیکی استفاده کند.
آزمایش ویروسی: این آزمایش به طور مستقیم عناصر ویروس را تست می کند. این نوع آزمایش اغلب نیاز به تجهیزات تخصصی و کارکنان فنی دارد، بنابراین ممکن است در همه مراکز درمانی موجود نباشد.
آزمایش سرولوژیک: این آزمایش آنتی‌بادی‌ها را در خون برای تایید عفونت فعلی یا اخیر تشخیص می‌دهد.
اگر شما علائم دنگی پس از سفر به خارج از کشور را تجربه کنید، باید به یک مرکز درمانی مراجعه کنید تا بررسی های اولیه انجام شود که آیا ویروس را دارید یا خیر.
درمان تب دنگی چگونه انجام می شود؟
هیچ دارو یا درمان خاصی برای عفونت دنگی تاکنون اعلام نشده است.
اگر فکر می‌کنید که ممکن است تب دنگی داشته باشید، باید از مسکن‌های بدون نسخه و رایج برای کاهش تب، سردرد و درد مفاصل استفاده کنید. با این حال، باید از مصرف آسپیرین و ایبوپروفن خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث خونریزی بیشتر شوند.پزشک معاینات دقیقی انجام خواهد داد و باید استراحت کنید و مقدار زیادی مایعات بنوشید. اگر پس از 24 ساعت اول بیماری وضعیت جسمانیتان بدتر شد، زمانی که تب شما کاهش یافته است، باید هرچه سریعتر به بیمارستان برای بررسی های بیشتر مراجعه کنید.
عوارض تب دنگی
یک درصد از افرادی که تب دنگی دارند ممکن است به یک نوع شدیدتر بیماری به نام "تب خونریزی‌دهنده دنگی" مبتلا شوند.
تب خونریزی‌دهنده دنگی چیست؟
عوامل خطر شامل داشتن آنتی‌بادی‌های ویروس دنگی از عفونت قبلی و یک سیستم ایمنی ضعیف است.
این نوع نادر از بیماری با موارد زیر مشخص می‌شود:
- تب بالا
- آسیب به سیستم لنفاوی
- آسیب به عروق خونی
- خونریزی از بینی
- خونریزی زیر پوست
- خونریزی داخلی
- خونریزی از لثه‌ها
- بزرگ شدن کبد
- اختلال در سیستم گردش خون
علائم تب خونریزی‌دهنده دنگی می‌توانند موجب شوک دنگی شوند که با فشار خون پایین، ضربان نبض ضعیف، پوست سرد و چروکیده و بی‌قراری نیز مشخص می‌شود. شوک دنگی شدید است و می‌تواند منجر به خونریزی بیش از حد و حتی در نهایت مرگ شود.
پیشگیری از تب دنگی
اکنون یک واکسن جدید دنگی به نام Dengvaxia وجود دارد که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال 2019 تأیید شده است. این واکسن در برخی کشورها موجود است و نیاز به سه دوز با فاصله 6 ماه دارد.بهترین روش حفاظت این است که از نیش پشه جلوگیری کنید و جمعیت پشه‌ها را کاهش داد. زمانی که در منطقه‌ای با خطر بالا هستید، باید موارد زیر را انجام دهید:
- از مناطق مسکونی پرجمعیت خودداری کنید.
- از مواد دافع پشه داخل و خارج از خانه استفاده کنید.
- پیراهن آستین بلند و شلوارهای تو رفته در جوراب بپوشید.
- از تهویه مطبوع به‌جای باز کردن پنجره‌ها استفاده کنید.
- مطمئن شوید که شیشه های در و پنجره سالم هستند.
- از پشه‌بند استفاده کنید.
کاهش جمعیت پشه‌ها شامل از بین بردن مناطق تولید مثل پشه‌ها می‌شود. این مناطق شامل هر مکانی است که آب ساکن جمع می‌شود، مانند:
- حمام پرنده‌ها
- ظرف‌های حیوانات خانگی
- گلدان‌های خالی
- گلدان‌های گل
- قوطی‌ها
- هر ظرف خالی
این مناطق باید به طور منظم بررسی، تخلیه یا تعویض شوند.
سوالات متداول درباره تب دانگی
اگر به تب دنگی مبتلا شوم چه علائمی خواهم داشت؟
بیشتر موارد تب دنگی بدون علائم هستند یا علائم خفیفی دارند، اما گاهی اوقات ممکن است مورد جدی‌تری باشد که نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد.
تب دنگی چقدر طول می‌کشد؟
علائم اولیه تب دنگی سه تا هفت روز طول می‌کشد. بیشتر افراد پس از این مدت شروع به بهبود می‌کنند، اما برخی ممکن است به تب دنگی شدید و مرگبار مبتلا شوند که نیاز به مراجعه سریع به بیمارستان دارند.
آیا می‌توان از تب دنگی جان سالم به در برد؟
بیشتر افراد بدون عوارض ماندگار از تب دنگی بهبود می‌یابند. اگر علائم تب دنگی دارید، حدود 1 به 20 احتمال دارد که به تب دنگی شدید تبدیل شود. اگر به تب دنگی شدید مبتلا شوید و بلافاصله در بیمارستان یا مرکز پزشکی درمان شوید، بیش از 99٪ احتمال بهبودی دارید.
عوارض تب دنگی در دوران بارداری چیست؟
اگر باردار هستید و به تب دنگی مبتلا شوید، ممکن است باعث سقط جنین، وزن کم هنگام تولد یا زایمان زودرس شود. مهم است که در دوران بارداری اقداماتی برای جلوگیری از ابتلا به تب دنگی انجام دهید تا از خود و جنین در حال رشد محافظت کنید.
آیا می‌توان چندین بار به تب دنگی مبتلا شد؟
بله. به دلیل وجود حداقل چهار سویه از ویروس دنگی، می‌توان بیش از یک بار به تب دنگی مبتلا شد. معمولاً به اولین سویه‌ای که مبتلا می‌شوید ایمنی پیدا می‌کنید و نمی‌توانید دوباره به آن مبتلا شوید. اما می‌توانید به یکی از سه سویه دیگر مبتلا شوید. در واقع، احتمال بیشتری دارد که اگر بیش از یک بار به تب دنگی مبتلا شوید، به شدت بیمار شوید.
زندگی با تب دنگی
چگونه از خود مراقبت کنم اگر قبلاً تب دنگی داشته‌ام؟
اگر قبلاً به تب دنگی مبتلا شده‌اید، احتمال بیشتری وجود دارد که در صورت ابتلا به نسخه دیگری از ویروس در آینده به شدت بیمار شوید. در نظر بگیرید که واکسن بزنید و اقدامات احتیاطی را برای محافظت از خود در برابر نیش پشه انجام دهید، به ویژه اگر در جایی زندگی می‌کنید که تب دنگی رایج است.
چه زمانی باید برای تب دنگی به مرکز درمانی مراجعه کنم؟
اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید یا اخیراً به منطقه‌ای سفر کرده‌اید که تب دنگی رایج است، در صورت داشتن هرگونه علائم تب دنگی به مرکز درمانی مراجعه کنید.
چه زمانی باید به اورژانس بروم؟
اگر هرگونه علائم هشداردهنده از تب دنگی شدید دارید، حتی اگر علائم اولیه شما بهتر شده است، بلافاصله به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید. تب دنگی شدید می‌تواند به سرعت مرگبار شود.
آیا تب دنگی مرگبارتر از مالاریا است؟
خیر. در حالی که تنها درصد کمی از کسانی که به هر دو بیماری مبتلا می‌شوند، می‌میرند، مالاریا در سراسر جهان مرگبارتر از تب دنگی است. از حدود 400 میلیون نفری که هر ساله در سراسر جهان به تب دنگی مبتلا می‌شوند، حدود 40,000 نفر (حدود 0.01٪) از آن می‌میرند. از حدود 271 میلیون نفری که هر ساله در سراسر جهان به مالاریا مبتلا می‌شوند، حدود 627,000 نفر (حدود 0.3٪) از آن می‌میرند.
مهم است به یاد داشته باشید که هر بیماری می‌تواند در برخی مناطق جهان مرگبارتر از دیگر مناطق باشد. کودکان در آفریقا بیشتر در معرض خطر مرگ از مالاریا هستند، در حالی که افراد ساکن در آسیا بیشتر تحت تأثیر تب دنگی قرار می‌گیرند.
راهنمای تصویری تب دنگی برای کادر درمان، عموم مردم و مسافران
نتیجه گیری
صدها میلیون نفر هر ساله به تب دنگی مبتلا می‌شوند. حتی اگر بیشتر موارد خفیف یا بدون علائم باشند، فکر کردن به تب دنگی شدید و مرگبار می‌تواند ترسناک باشد. خوشبختانه، می‌توانید اقداماتی برای کاهش خطر نیش پشه انجام دهید و به علائم هشداردهنده تب دنگی شدید توجه کنید. اگر در حین سفر بیمار شدید، مطمئن شوید که می‌دانید کجا می‌توانید مراقبت‌های پزشکی اورژانسی دریافت کنید. اگر به شدت بیمار شدید در صورت درمان سریع احتمال بهبود شما بالا خواهد بود.
